Phân tích ưu nhược điểm thành lập công ty cổ phần

Công ty cổ phần là một trong những loại hình doanh nghiệp phổ biến được lựa chọn khi đăng ký hoạt động kinh doanh. Vậy mô hình doanh nghiệp này có những ưu và nhược điểm là gì? Trong bài viết này, Quang Minh sẽ phân tích những đặc điểm và chỉ ra ưu nhược điểm thành lập công ty cổ phần để bạn có cái nhìn tổng quan của loại công ty này. 

Loại hình công ty cổ phần là gì?

Luật Doanh nghiệp 2020 theo Khoản 1 Điều 111 xác định công ty cổ phần là một loại hình doanh nghiệp, trong đó: 

• Vốn điều lệ của doanh nghiệp được phân chia thành nhiều phần bằng nhau được gọi là cổ phần;
• Cổ đông của doanh nghiệp có thể là tổ chức hoặc cá nhân; với số lượng cổ đông ít nhất là 03 và không hạn chế số lượng cổ đông tối đa;
• Cổ đông sở hữu cổ phần chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi số vốn đã góp vào doanh nghiệp về những khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của doanh nghiệp;
• Cổ đông được quyền tự do chuyển nhượng số cổ phần của mình cho người khác, trừ khi cổ đông sáng lập muốn chuyển nhượng cổ phần phổ thông của cho người không phải là cổ đông sáng lập khác cần phải được sự đồng ý của Đại hội đồng cổ đông trong 3 năm đầu;
• Doanh nghiệp có tư cách pháp nhân tính từ thời điểm được cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
• Có quyền huy động vốn với hình thức phát hành cổ phần, trái phiếu và các loại chứng khoán khác.

Những đặc điểm của công ty cổ phần bạn cần biết

Để xác định những ưu nhược điểm thành lập công ty cổ phần, trước tiên chúng ta hãy tìm hiểu các đặc điểm nổi bật của công ty cổ phần. Ngoài những đặc điểm chung của các loại hình doanh nghiệp khác tại Việt Nam như: được nhà nước công nhận là một tổ chức kinh tế; được xác định tư cách pháp nhân; trụ sở giao dịch, có tài sản, được đăng ký kinh doanh nhằm thực hiện hoạt động kinh doanh. Thì công ty cổ phần sở hữu nhiều đặc điểm nổi bật phân biệt với các loại hình doanh nghiệp khác như sau:

Quy định về người đại diện theo pháp luật 

• Người đại diện theo pháp luật của công ty cổ phần được nhà nước quy định là cá nhân từ đủ 18 tuổi, với năng lực, hành vi dân sự đầy đủ và không thuộc các trường hợp đối tượng bị nhà nước cấm quản lý và thành lập doanh nghiệp.
• Công ty cổ phần có xác định có một hoặc nhiều người đại diện theo pháp luật, đảm bảo phải luôn có tối thiểu một người đại diện theo pháp luật tại Việt Nam.
• Nếu có 1 người đại diện theo pháp luật thì giám đốc, hoặc tổng giám đốc hoặc chủ tịch hội đồng quản trị là người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp. Nếu điều lệ công ty chưa quy định thì người đại diện theo pháp luật của công ty là chủ tịch Hội đồng quản trị.
• Nếu doanh nghiệp có nhiều hơn một người đại diện theo pháp luật thì đương nhiên người đại diện theo pháp luật còn lại của công ty là giám đốc, hoặc tổng giám đốc hoặc chủ tịch hội đồng quản trị.

Quy định về vốn điều lệ của công ty cổ phần

Vốn điều lệ công ty cổ phần được quy định là tổng mệnh giá cổ phần đã được bán ra hoặc được đăng ký mua khi thành lập doanh nghiệp. Trong đó vốn điều lệ được phân chia thành nhiều phần bằng nhau và được gọi là cổ phần.

Theo Luật Doanh nghiệp 2020 quy định tại Điều 114, công ty cổ phần bao gồm 2 loại cổ phần cơ bản là cổ phần phổ thông và cổ phần ưu đãi. Trong đó, cổ phần ưu đãi lại bao gồm cổ phần ưu đãi hoàn lại, cổ phần ưu đãi cổ tức, cổ phần ưu đãi biểu quyết và cổ phần ưu đãi khác được xác định tại pháp luật về chứng khoán và Điều lệ công ty.

Cá nhân, tổ chức nắm giữ hay sở hữu cổ phần được gọi là cổ đông. Mỗi cổ phần của cùng một loại mang đến các quyền, nghĩa vụ và lợi ích ngang nhau cho người sở hữu cổ phần đó.

Về cổ đông nắm giữ cổ phần của công ty cổ phần

Căn cứ theo Luật Doanh nghiệp 2020, cổ đông của công ty cổ phần chỉ giới hạn số lượng tối thiểu là 3 và không giới hạn số lượng tối đa. Do đó, doanh nghiệp có thể gia tăng số lượng cổ đông để huy động vốn theo nhu cầu.

Công ty cổ phần có 3 loại cổ đông chính như sau:

• Cổ đông sáng lập: là các cổ đông nắm giữ tối thiểu một cổ phần phổ thông và có ký tên trong danh sách các cổ đông đồng sáng lập doanh nghiệp;
• Cổ đông phổ thông: là những cổ đông nắm giữ cổ phần phổ thông;
• Cổ đông ưu đãi: là những cổ đông nắm giữ cổ phần ưu đãi.

Về khả năng huy động vốn linh hoạt 

Khả năng huy động vốn cao và linh hoạt nhất là một trong những khác biệt đáng kể của công ty cổ phần khi phân tích những ưu nhược điểm thành lập công ty cổ phần. Doanh nghiệp này không bị giới hạn số lượng cổ đông và có quyền phát hành cổ phần và trái phiếu các loại để huy động vốn. Bên cạnh đó, thủ tục chuyển nhượng cổ phần cũng rất dễ dàng trong công ty cổ phần. 

Công ty cổ phần các đa dạng hình thức huy động vốn bao gồm: chào bán cổ phần cho cổ đông hiện hữu, chào bán cổ phần ra công chúng hay chào bán những cổ phần riêng lẻ. 

Về mặt cơ cấu tổ chức doanh nghiệp 

Công ty cổ phần là loại hình doanh nghiệp hoạt động theo một trong hai mô hình sau đây:

• Mô hình thứ nhất bao gồm đại hội đồng cổ đông, hội đồng quản trị, ban kiểm soát, cùng với giám đốc hoặc tổng giám đốc. Nếu công ty cổ phần có ít hơn 11 cổ đông và các cổ đông là tổ chức nắm giữ dưới 50% tổng số cổ phần thì Ban kiểm soát không bắt buộc phải có;
• Mô hình thứ hai gồm có đại hội đồng cổ đông, hội đồng quản trị, cùng với giám đốc hoặc tổng giám đốc. Trường hợp này phải có ủy ban kiểm toán trực thuộc hội đồng quản trị và yêu cầu tối thiểu 20% số thành viên hội đồng quản trị phải là thành viên độc lập. Các thành viên độc lập của hội đồng quản trị thực hiện chức năng giám sát và tổ chức thực hiện kiểm soát đối với việc về công tác quản lý điều hành công ty.

Về chế độ chịu trách nhiệm tài sản của cổ đông

Đối với loại hình công ty cổ phần, chế độ trách nhiệm tài sản được xem là chế độ trách nhiệm hữu hạn, phân tách giữa tài sản doanh nghiệp và tài sản cá nhân của cổ đông góp vốn, cụ thể:

• Doanh nghiệp sẽ chịu trách nhiệm đối với các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác bằng toàn bộ tài sản công ty. 
• Trong khi cổ đông chỉ chịu trách nhiệm đối với các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác trong phạm vi số vốn góp vào công ty mà không ảnh hưởng tới tài sản cá nhân.

Phân tích ưu nhược điểm thành lập công ty cổ phần

Dựa trên những đặc điểm nêu trên, chúng ta có thể phân tích những ưu nhược điểm thành lập công ty cổ phần như sau:

Những ưu điểm của công ty cổ phần 

• Chế độ chịu trách nhiệm tài sản của cổ đông là hữu hạn nên mức độ chịu rủi ro thấp;
• Doanh nghiệp có thế mạnh ở khả năng huy động vốn rất cao và linh hoạt nhờ việc chào bán cổ phần, phát hành cổ phiếu với hình thức đa dạng. Đây là ưu điểm khác biệt khi phân tích ưu nhược điểm thành lập công ty cổ phần;
• Khả năng và phạm vi hoạt động của công ty cổ phần đa dạng ở hầu hết các lĩnh vực và ngành nghề khác nhau;
• Việc chuyển nhượng cổ phần thuận tiện và không giới hạn số lượng cổ đông nên thu hút sự tham gia góp vốn từ nhiều cá nhân hoặc tổ chức;
• Doanh nghiệp này được quyền niêm yết và giao dịch cổ phần trên sàn giao dịch chứng khoán.

Nhược điểm của công ty cổ phần

• Cơ cấu tổ chức và quản lý của công ty cổ phần khá phức tạp. Số lượng cổ đông có thể rất lớn, trong đó nhiều cổ đông không quen biết nhau và có thể tạo ra sự phân hóa các nhóm lợi ích đối kháng nhau. Vì thế, công tác quản lý và điều hành doanh nghiệp khó khăn hơn;
• Các quyết định của doanh nghiệp, về mặt quản lý doanh nghiệp hay kinh doanh đều phải thông qua Hội Đồng quản trị, Đại hội đồng cổ đông… Vì thế, doanh nghiệp có thể dễ bỏ lỡ nhiều cơ hội kinh doanh;
• Khả năng bảo mật trong kinh doanh và tài chính của doanh nghiệp bị hạn chế vì tính công khai và cập nhật với các cổ đông.
• Cổng thông tin đăng ký kinh doanh của nhà nước không thể hiện rõ danh sách và thông tin của từng cổ đông. Doanh nghiệp phải lập sổ cổ đông để phục vụ cho nhu cầu theo dõi tình hình cổ đông góp vốn của công ty.
• Bên cạnh đó, cổ đông có nhu cầu chuyển nhượng cổ phần phải nộp tờ khai thuế thu nhập cá nhân và nộp thuế thu nhập cá nhân 0,1% với giá chuyển nhượng cổ phần mỗi lần. 

Với những ưu nhược điểm thành lập công ty cổ phần nêu trên đây, chúng ta nhận thấy loại hình doanh nghiệp này có những thế mạnh và hạn chế đặc trưng. Vậy liệu có nên thành lập công ty cổ phần hay không? Căn cứ trên phân tích những ưu nhược điểm thành lập công ty cổ phần, chúng ta cần xác định chiến lược, khả năng và tình trạng hiện tại của doanh nghiệp để đưa ra lựa chọn phù hợp. 

Nếu bạn vẫn đang phân vân lựa chọn loại hình doanh nghiệp phù hợp trước khi quyết định, hãy liên hệ ngay Tư Vấn Quang Minh để được tư vấn thông tin pháp lý hay dịch vụ thành lập công ty nhé! Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn trong quá trình khởi nghiệp và kinh doanh.